Extraendo ADN de amorodos
Competencias
CCL1
CCL2
STEM1
STEM2
Palabras Clave
ADN
Precipitación
Extracción
Habilidades
Análise de resultados
Comunicación de resultados
Experimentación
Observación
Autoría
Inés Naya Téllez

 

Sabías que dentro de cada célula do teu corpo hai un manual de instrucións que di como é e como funciona? Ese manual chámase ADN.

Nesta actividade vas converterte nunha ou nun pequeno científico para extraer o ADN dos amorodos. Si, vas poder ver coas túas propias mans algo que normalmente é invisible!

Empregaremos materiais moi sinxelos —auga, sal, deterxente e alcohol— e seguiremos os pasos do método científico: facer hipóteses, observar e sacar conclusións.

Fresas 1
Image by Wiegots from Pixabay (CC BY-SA)

 

Cesta de materiais

Preme nos puntos interactivos da imaxe.

Mans á obra

Paso 1

 

  • Preparar os amorodos para a extracción do ADN.
  • Esmaga e tritura suavemente os amorodos dentro da bolsa durante 1-2 minutos, ata que queden feitos puré. (Isto rompe parte das paredes celulares e facilita o acceso ao seu interior.)
     Paso 2

     

    • Prepara unha disolución de extracción mesturando auga, deterxente e sal. Por exemplo: 1 culler de deterxente + ½ culler pequena de sal + unha cantidade moderada de auga. Engade esta mestura ao puré de amorodo na bolsa. Péchaa e mestura suavemente durante 1 minuto máis.
    disolución fresas
      Paso 3

       

      • Coloca un filtro (papel de café, gasa) nun funil sobre un vaso. Verte con coidado a mestura de amorodo para filtrar os sólidos e obter un líquido clarificado.
      Filtrado fresas

       

      • Toma o líquido filtrado e colócao nun vaso pequeno ou tubo (aprox. un cuarto do volume). Con moito coidado, verte moi lentamente alcohol frío polo bordo do vaso (sen mesturalo). O alcohol debe formar unha capa sobre o líquido do amorodo.
      Paso 4

       

      • Agarda uns minutos sen mover o tubo. Na zona de contacto entre o alcohol e o líquido de amorodo aparecerán fíos ou filamentos esbrancuxados: é o ADN precipitado.

      • Introduce un pauciño ou outro elemento fino na zona onde estean eses fíos e extráeos para observalos.

      • Anota o que ves: textura, cor, cantidade aparente de ADN.

      Paso 5

       

      • Espera uns minutos.
      • Observa como se forma auga líquida ao redor do sal, identifica os patróns serpeantes a medida que baixan polo globo.
      • Propón algunha hipótese acerca deste fenómeno.

      Tips docentes

      Os tips do profesorado son pequenas axudas para desenvolver a estratexia educativa de forma adecuada.

      Antes do experimento (activación e hipótese)

      1. Arranque con preguntas guía (pizarra ou sticky notes):

        • Que fará o deterxente? Para que serve o sal? Por que alcohol frío?

        • Canto ADN esperades ver? Noutras froitas funcionaría igual?

        • Pídelles que xustifiquen cada hipótese cun “porque…”.

      2. Mapa de conceptos rápido (3–4 min)
        Termos clave: lise celular → sal → separación de proteínas → alcohol frío → precipitación do ADN.
        Deixa buracos para que os completen tras a práctica.

      3. Plan de variables
        En equipos, que 1 variable non van modificar (control) e cal variarán nunha futura réplica (p. ex. tipo de deterxente, concentración de sal, temperatura do alcohol).

      4. Seguridade e roles
        Define roles rotatorios: manipulación, rexistro, tempo, hixiene. Repasa boas prácticas (lupa/óculos, mans limpas, etiquetar vasos, alcohol afastado de lume).

       
      Durante o experimento (guía e observación)

      1. Pausa metacognitiva de 30 segundos
        Tras engadir o deterxente: “Que evidencia temos de que a lise ocorreu? Que veriamos se non funcionase?”

      2. Observación intencional
        Propoñer un checklist visual: cor, turbidez tras o filtrado, aparición de fíos na interfase co alcohol.
        Pídelles debuxar a zona de interfase e sinalar onde aparece o ADN.

      3. Linguaxe científica accesible
        Tradución exprés:

        • Lise = “romper a bolsa da célula”.

        • Precipitar = “deixar de estar mesturado e verse en fíos”.

        • Interfase = “fronteira entre dous líquidos que non se mesturan”.

      4. Evidencia de relación causa–efecto
        Cada equipo completa frases do tipo:
        “Engadimos sal, polo que neutralizamos cargas e así o ADN agrúpase.”

      5. Erros produtivos
        Se non aparece ADN: comproba orde dos pasos, se o alcohol estaba frío ou se se verteu moi rápido (mestura indeseada das fases). Convirte o fallo nunha micro-investigación.

       
      Despois do experimento (construción de explicación)

      1. De hipótese a explicación
        Volver ás notas iniciais: que hipóteses se confirman/modifican e por que. Esixir proba observable (debuxo, foto, descrición da interfase).

      2. Parágrafo ACE (Afirmación–Cidadanía científica–Evidencia)

        • Afirmación: “O deterxente rompeu as membranas.”

        • Concepción/Concepto: lise de membranas lipídicas.

        • Evidencia: aparición de filtrado claro + ADN precipitado co alcohol frío.

      3. Rubrica mínima (0–2 puntos por ítem)

        • Procedemento correcto e seguro.

        • Rexistro de datos claro (debuxo + descrición).

        • Uso da terminoloxía (lise, sal, precipitación, interfase).

        • Conclusión xustada á evidencia.

      A túa clase nun clic

      Implementa esta microsecuencia na túa aula Moodle (Descarga dispoñible en galego ou castelán).

      4
      cast